ILMIY-TADQIQOT VA ISHLANMALARNI MINTAQAVIY IJTIMOIY-IQTISODIY RIVOJLANISH TENDENSIYALARIGA TAʼSIRI

Mazkur maqola ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar (R&D) ning mintaqaviy ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish tendensiyalariga taʼsirini sistematik adabiyot tahlili orqali oʻrganadi. Soʻnggi yillardagi nufuzli xalqaro jurnallardagi empirik va nazariy ishlarning PRISMA koʻrsatmalariga muvofiq tahlili shuni koʻrsatadiki, R&D investitsiyalari iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirib, GDP ga 0.15-0.20% hissa qoʻshadi, ammo bu taʼsir geografik farqlar, inson kapitali va siyosiy omillarga bogʻliq. Universitetlar va tadqiqot muassasalari bilim toʻkilishi effekti (“effect of knowledge spillover” — bir muassasa, kompaniya yoki universitet tomonidan yaratilgan ilmiy-tadqiqot natijalari, texnologiyalar yoki yangi bilimlarning boshqa muassasalarga, korxonalarga yoki mintaqaviy iqtisodiyotga tarqalib, ularning innovatsiyalari, mahsuldorligi va iqtisodiy oʻsishini ragʻbatlantirish jarayoni) orqali mintaqaviy dinamikani kuchaytiradi, pandemiya tiklanishi va barqaror rivojlanishda muhim rol oʻynaydi. Natijalar R&D ning global tendensiyalarni (raqamli transformatsiya, ekologik barqarorlik) hisobga olgan holda ijobiy taʼsirini tasdiqlaydi, lekin rivojlanayotgan mamlakatlardagi boʻshliqlarni aniqlaydi. Xulosa sifatida, R&D mintaqaviy rivojlanishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi boʻlib, siyosiy ramkalarni shakllantirishga asos boʻladi.