BADIIY ADABIYOTDA MOTIVLARNI TIZIMLASHTIRISH VA TASNIFLASHNING NAZARIY ASOSLARI

Ushbu maqolada badiiy motivlarni tizimlashtirish va tasniflashning nazariy asoslari tahlil qilingan. Veselovskiy, Tomashevskiy, Garmash, Meletinskiy, Yung, Fray kabi tadqiqotchilar qarashlariga tayangan holda motivning semantik, struktural va tematik talqinlari, shuningdek motiv-mavzu-syujet oʻzaro munosabatlari yoritiladi; syujetdagi funksiyasiga koʻra bogʻlovchi (dinamik) va erkin (statik) motivlar farqlanadi. Qamrovi va paydo boʻlish manbalariga koʻra anʼanaviy va individual (leytmotiv) turlari; janrlar kesimidagi (lirik, epik, dramatik) ustuvor motivlar; mazmun-obraz xususiyatiga koʻra mifologik, vaziyat, harakat, obraz, xarakteristik, manzara, fazoviy (xronotop bilan bogʻliq) va psixologik motivlar tizimi taklif etiladi. Komparativ-tarixiy yondashuvda Thompson indeksi hamda Frenzel lugʻatining roli koʻrsatiladi, motivlarning milliy-madaniy talqinlari va migratsiya-transformatsiya jarayonlari misollar bilan asoslanadi. Muallif motifema-allomotiv qarama-qarshi juftligi asosida mezonlar (mazmuniy mohiyat, funksional rol, janr va madaniy bogʻliqlik)ni aniqlab, intertekstual tahlil, tarjima va komparativ adabiyot hamda motivlar korpusini yaratish amaliyotlari uchun konseptual modelni taqdim etadi.